Βασιλόπιτα ... και το πολυπόθητο φλουρί

Αισίως φτάσαμε δύο ημέρες πριν τον ερχομό του Νέου Χρόνου... 2016.
Πραγματικά οι ημερομηνίες των χρόνων "μοιάζουν" να με "ξεπερνούν" σε καρδιά και ψυχή.
Πότε ήμουν εγώ παιδί...και πως τώρα έχω εγώ ένα παιδί...

Διάβαζα στον γιο μου την ιστορία και το έθιμο για τη Βασιλόπιτα της Πρωτοχρονιάς, θέλοντας να κάνω και μια "σύνδεση" με τα Θρησκευτικά που έκανε πριν λίγες μέρες στο σχολείο του.
Η πιο γλαφυρή και εύκολη για το μυαλό ενός παιδιού της ηλικίας του, είναι αυτή που θα διαβάσετε πιο κάτω και είναι αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα του Δόγματος.

Η ιστορία της βασιλόπιτας λοιπόν ξεκινά πριν από εκατοντάδες χρόνια, περίπου 1500, στη Μικρά Ασία και πιο συγκεκριμένα στην πόλη Καισαρεία της Καππαδοκίας. Την εποχή που ο  Μέγας Βασίλειος (ο ένας από τους τρεις Ιεράρχες - προστάτες της εκπαίδευσης) ήταν δεσπότης της Καισαρείας (και εδώ θυμηθήκαμε και τα Κάλαντα) όπου ζούσε αρμονικά με τους συμπολίτες του, χαρίζοντας αγάπη, κατανόηση και αλληλοβοήθεια.  Κάποια μέρα όμως, ένας στρατηγός, τύραννος της περιοχής και άκρως αχόρταγος (όπως φάνηκε) ζήτησε να του δοθούν όλοι οι θησαυροί της πόλης της Καισαρείας, αλλιώς θα πολιορκούσε την πόλη για να την κατακτήσει και να τη λεηλατήσει.

Ο Μέγας Βασίλειος ολόκληρη τη νύχτα προσευχόταν να σώσει ο Θεός την πόλη. Ξημέρωσε η νέα μέρα και ο στρατηγός αποφασισμένος με το στρατό του περικύκλωσε αμέσως την Καισαρεία. Μπήκε με την ακολουθία του και ζήτησε να δει το Δεσπότη, ο οποίος βρισκόταν στο ναό και προσευχόταν. Με θράσος και θυμό ο αδίστακτος στρατηγός απαίτησε το χρυσάφι της πόλης καθώς και ότι άλλο πολύτιμο υπήρχε στην πόλη.

Ο Μ. Βασίλειος απάντησε: ότι οι άνθρωποι της πόλης του δεν είχαν τίποτε άλλο πέρα από πείνα και φτώχεια,  οπότε και δεν είχαν να δώσουν τίποτε αξιόλογο στον άρπαγα στρατηγό. Ο στρατηγός με το που άκουσε αυτά τα λόγια θύμωσε ακόμα περισσότερο και άρχισε να απειλεί τον Μέγα Βασίλειο ότι θα τον εξορίσει πολύ μακριά από την πατρίδα του ή κι ακόμη μπορεί να τον σκοτώσει.

Οι χριστιανοί της Καισαρείας αγαπούσαν πολύ το Δεσπότη τους και έτσι θέλησαν να τον βοηθήσουν. Μάζεψαν λοιπόν από τα σπίτια τους ότι χρυσαφικά είχαν και του τα πρόσφεραν, ώστε δίνοντάς τα στο σκληρό στρατηγό να σωθούν. Στο μεταξύ ο ανυπόμονος στρατηγός που κόντευε να σκάσει από το κακό του, διέταξε αμέσως το στρατό του να επιτεθεί στο φτωχό λαό της πόλης.

Ο Δεσπότης, Μ. Βασίλειος, που ήθελε να προστατέψει την πόλη του προσευχήθηκε και μετά παρουσίασε στο στρατηγό ότι χρυσαφικά είχε μαζέψει μέσα σε ένα σεντούκι, τη στιγμή όμως, που ο στρατηγός πήγε να ανοίξει το σεντούκι και να αρπάξει τους θησαυρούς, έγινε το θαύμα!

Όλοι οι συγκεντρωμένοι είδαν μια λάμψη και αμέσως μετά έναν λαμπρό καβαλάρη να ορμάει με το στρατό του επάνω στον σκληρό στρατηγό και τους δικούς του. Σε ελάχιστο χρόνο ο κακός στρατηγός και οι συνοδοί του αφανίστηκαν. 
Ο λαμπρός καβαλάρης ήταν ο Άγιος Μερκούριος και στρατιώτες του οι άγγελοι. Έτσι σώθηκε η πόλη της Καισαρείας. 

Όμως, ο δεσπότης, Μ. Βασίλειος, βρέθηκε σε δύσκολη θέση, καθώς έπρεπε να μοιράσει τα χρυσαφικά στους κατοίκους της πόλης και η μοιρασιά να είναι δίκαιη, δηλαδή να πάρει ο καθένας ότι ήταν δικό του. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο! Προσευχήθηκε λοιπόν ο Μ. Βασίλειος και ο Θεός τον φώτισε τι να κάνει. 

Κάλεσε τους διακόνους και τους βοηθούς του και τους είπε να ζυμώσουν ψωμάκια, όπου μέσα στο καθένα ψωμάκι θα έβαζαν και λίγα χρυσαφικά. Όταν αυτά ετοιμάστηκαν, τα μοίρασε σαν ευλογία στους κατοίκους της πόλης της Καισαρείας. Στην αρχή όλοι παραξενεύτηκαν, μα η έκπληξή τους ήταν ακόμη μεγαλύτερη όταν κάθε οικογένεια έκοβε το ψωμάκι αυτό κι έβρισκε μέσα τα χρυσαφικά της. 
Ήταν λοιπόν ένα ξεχωριστό ψωμάκι, η βασιλόπιτα . Έφερνε στους ανθρώπους χαρά κι ευλογία μαζί!
Από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη βασιλόπιτα με το φλουρί μέσα, την πρώτη μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου.

Φίλες και φίλοι, να έχετε όλοι μια πραγματικά όμορφη Πρωτοχρονιά. 

Οι συνταγές για βασιλόπιτα είναι πάμπολλες και κάθε νοικοκυρά σε κάθε περιοχή της πατρίδας μας έχει την δική της. Την φτιάχνει κάθε χρόνο, διατηρώντας τα έθιμα και τις παραδόσεις της ιδιαίτερης πατρίδας της, οπότε μια ακόμη συνταγή ίσως να μην έχει και πολύ αξία ως καταγραφή, από τούτο το μαγειρικό blog...

Αλλά το, να θυμηθούμε την ιστορία της βασιλόπιτας νομίζω πως έχει πραγματικά Ιδιαίτερη Αξία στις δύσκολες ημέρες που ζούμε. 

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ. 
Ευτυχισμένο το 2016 και μακάρι να είστε όλοι τυχεροί με το πολυπόθητο φλουρί :-))
Χρόνια Πολλά στις Βασιλικούλες και τους Βασίληδες των οικογενειών σας.

Υ.Γ. αν πάλι θέλετε μια συνταγή δείτε: εδώ, εδώ, εδώ, εδώ κι' εδώ προσαρμόζοντας υλικά και ντεκόρ.

Γιορτινές ευχές

Τις πιο θερμές ευχές μου για τα φετινά Χριστούγεννα φίλες και φίλοι.  

Να έχετε όμορφες στιγμές με τους ανθρώπους που αγαπάτε και σας αγαπούν. 

Είθε το Πνεύμα των Χριστουγέννων να φωτίσει κάθε γωνιά της ψυχής και του νου σας,
χαρίζοντας σας ότι ποθείτε και ονειρεύεστε.

Καλά Χριστούγεννα και με Καλό Ποδαρικό στο  σπιτικό σας, το  επερχόμενο 2016.

Γαϊτανάκια....

Να σας ευχηθώ Χρόνια Πολλά.
Η μέρα είναι τέτοια που το καλεί.
Αλλά πάντα τέτοιες μέρες προσωπικά θυμάμαι μόνον τα αυτοσχέδια μασκαρέματα που έκανα και όχι με στολές κατ' ανάγκη νοικιασμένες (εκείνη την εποχή δεν αγοράζονταν οι στολές, καθώς τα κόστη ήταν απαγορευτικά) και λιγότερο τα ψημένα κρέατα.

Πάντα την Τσικνοπέμπτη έκανα το πρώτο μου μασκάρεμα και έβγαινα για να πάω: στο φροντιστήριο, στη σχολή αργότερα, ή σε κάποιο τραπέζι στο πατρικό μου ή και σε συγγενικό σπίτι.

Έχω ντυθεί: Μεθύστακας, Μπουγάδα, Μάγκας - Νεολαίος της Εποχής,  Γριά - Μπαμπόγρια (εκεί κόντεψε να μου μείνει άνθρωπος στα χέρια, από την τρομάρα που πήρε)  Μάγισσα  Μαύρη και Κακιά, καθώς και  άλλα πολλά, που τώρα δεν θυμάμαι...
Σκέφτομαι ν' ανατρέξω κάποια στιγμή στο φωτογραφικό μου αρχείο να βρω αυτές τις φωτογραφίες για να τις  δείξω στο παιδί μου ώστε να μπορέσει καταλάβει πως οι Απόκριες (που δεν θεωρούνται και πολύ Χριστιανική Γιορτή, αλλά περισσότερο γιορτή Διονυσιακού Χαρακτήρα) δεν είναι οι στολές: των Νίτζα, των Κορμίτι, του Spiderman, της Barbie και ότι άλλο λανσάρεται σήμερα στα παιδάκια μας.

Αλλά στολές σατυρικές που πάντα κάτι συμβολίζουν μέσα από τα δικά μας ήθη και έθιμα.

Όπως και να ΄χει να σας ευχηθώ τα καλύτερα "κοψίδια" για την σημερινή βροχερή Τσικνοπέμπτη.
Προτιμήστε να περάσετε με φίλους και αγαπημένους παρέα, μέσα στα σπίτια σας ...παρά την ταλαιπωρία των όποιων σχετικών χασαποταβερνίων.

Και όπου δείτε γαϊτανάκι, μπορεί και να δείτε ...ποτέ κανείς δεν ξέρει... θυμηθείτε λίγο τα παλιά. Άλλωστε η Αποκριά ήταν και είναι πάντα ... συνδυασμένη με τα δρώμενα της Παλιάς Αθήνας. 

Φωτογραφία από το αρχείο του Περιοδικού Εικόνες, που βρέθηκε εμπρός μου μέσα από το άρθρο που δημοσιεύται εδώ, πέρσι τέτοιον καιρό.
Καλή Τσικνοπέμπτη σε όλους.

Λαδιές, αναμνήσεις και συνταγές...

Στα όσα χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου, πάντα το λάδι που καταναλώναμε στο σπίτι μας, αλλά και αυτό των παππούδων μου, ήταν λάδι από τις δικές μας ελιές.

Ελιές που πέρασαν από τον προ-πάππο μου, στον παππού μου, που ως το «εγγράμματο» παιδί της πολύτεκνης οικογένειας του πήρε το μικρότερο μερίδιο σε γη.
Φρόντισε πάντως να βάλει κάποιες επιπλέον ρίζες μέσα στα στρέμματα που του αναλογούσαν και όσο ζούσε και μπορούσε πάντα παράστεκε στο μάζεμα της ελιάς.

Σαν παιδί είχα κάνει μαζί του πολλές φορές τον ποδαρόδρομο από το γειτονικό χωριό, προς το χωράφι και πάλι πίσω στο σπίτι που μας φιλοξενούσε για τα καλοκαίρια, μιας και σπίτι δικό μας στο χωριό δεν είχαμε.

Μετά, το χωράφι πέρασε στον πατέρα μου κι’ αυτός αφού δεν ζούσε πια στον τόπο καταγωγής του, απλώς πήγαινε μια δυο φορές το χρόνο να «δει» τις όμορφες ελιές δίνοντας την διαχείρισή σε συγγενικό πρόσωπο με τον τίτλο του «σέμπρου».

Ο πατέρας μου έφυγε.

Το χωράφι όμως έμεινε εκεί στον κάμπο…

Και πέρασε στα δυο παιδιά του εξ’ αδιαιρέτου.
Τη διαχείρισή του, πάντα την έχει ο «σέμπρος» και εμείς αν καμιά φορά μέσα στον χρόνο καταφέρουμε να πάμε να το δούμε από κοντά, πάει καλά! Αλλιώς … είμαστε στην «καλή διάθεση» του σέμπρου!

Δεν ξέρω πραγματικά ποια θα είναι η τύχη του στο μέλλον, μιας και τα «κατεχόμενα» εξ’ αδιαιρέτου συνήθως με προβλήματα προχωρούν… Πάντως φέτος είμαι χαρούμενη που κατάφερα να κάνω τα πρώτα μου μελομακάρονα και πάλι με δικό μας "καινούργιο" λάδι, και καθώς τα έφτιαχνα, να θυμηθώ χρόνια παλιότερα και κουβέντες που έρχονται μέσα από το παρελθόν.

Τηγανίτες, κουλουράκια λαδιού, λαλάγγια, λουκουμάδες, δίπλες, μελομακάρονα και ο παραδοσιακός μπακλαβάς της Πρωτοχρονιάς είχαν πάντα τη πρώτη θέση στις κουζίνες αυτών που σήμερα δεν είναι μαζί μου. 

Η νοσταλγία είναι μάλλον που με κάνει να θυμάμαι τις γεύσεις καλύτερες από αυτές που ίσως πραγματικά ήταν!

Και στο σημείο αυτό, που ίσως θα περιμένατε μια συνταγή για μελομακάρονα, δεν θα σας γράψω, θα σας βάλω απλώς φωτογραφία για του λόγου το αληθές, μιας και υπάρχουν πολλές συνταγές για μελομακάρονα  που μπορείτε να διαβάσετε  και θα σας πω, να δώσετε περισσότερη σημασία στα πράγματα που «βρίσκετε» μέσα σας κάθε φορά που χρησιμοποιείτε ένα υλικό του τόπου και της ιδιαίτερης πατρίδας σας.

Εκείνα έχουν αξία! 
Κι εκείνα είναι που θα κάνουν την συνταγή σας ξεχωριστή.

Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς ...(όχι δεν τα έχω χάσει, να εύχομαι για Πάσχα)

Είδα εικόνες με χιόνια τούτες τις μέρες στη TV, είδα και χιόνι να πέφτει μέσα στην πόλη της Αθήνας ξημερώνοντας το Σάββατο που μας πέρασε, καθώς έκανα, τις ετοιμασίες για το μπουφέ των γεννεθλίων. Σκέφτηκα πόσες φορές όταν ήμουνα παιδί, ήθελα τέτοιες μέρες να κάνει κρύο και να χιονίζει ελαφρά. Όχι να βρέχει γιατί η βροχή λασπώνει και χαλάει όλη την μαγεία της πόλης (και έτσι που έχει γίνει τούτη η πόλη, δεν πατιέται με τίποτε).

Έτσι μέσα στο μυαλό μου στριφογύριζαν εικόνες από χιονισμένα τοπία εξοχής. Μυρωδιά από φρεσκοκομμένη κουμαριά και γκί. Πάντα τέτοιες μέρες οργώναμε με τους γονείς μου τα βουνά της Κορινθίας και μαζεύαμε τις πρασινάδες για το σπίτι μας. Καθώς και διάφορα που ήθελα εγώ για τα ντεκόρ μου. Βελανίδια, κουκουνάρια, κούτσουρα και κομμένα κλαδιά. Είδατε τι ωραίο που το έκανε το δενδράκι της  η Αχτίδα.   Ένα κομμένo-σπασμένο κλαδί, που έγινε μαγικό στα χέρια της.

Έτσι σκέφτηκα να σας γράψω μερικά έθιμα που έχουν να κάνουν με το δάσος και τις προσφορές του στο κλίμα της γιορτής. Έθιμα Ελληνικά (ακολουθώ την έμπνευση της Λίλας για τα Ελληνικά Μαγειρέματα) για να μάθουν οι νεώτεροι και να θυμηθούν ίσως οι παλαιότεροι...
Το ξαναγύρισμα στις ρίζες μας δίνει περισσότερη δύναμη, καθώς και η σκέψη ότι μέσα από την παράδοση μας μπορεί να αντλήσουμε περισσότερο θάρρος, και να πάμε στα επόμενα που μας περιμένουν.
Κανείς δεν χάνεται...

Από την ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, θα σας θυμίσω το έθιμο με το «Χριστόξυλο».

Στα χωριά της Μακεδονίας λοιπόν, από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του.
Αυτό το ονομάζει Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα, στο τζάκι του σπιτιού.
Η στάχτη των ξύλων αυτών προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό.

Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο, η σπιτό-νοικοκυρά είχε φροντίζει να καθαρίσει το σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι , ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη.
Καθαρίζαν ακόμη και την καπνοδόχο, για να μη βρίσκουν πατήμα να κατέβουν οι καλικάντζαροι.

Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια θα ήταν  μαζεμένη γύρω από το τζάκι, ο νοικοκύρης του σπιτιού άναβε την καινούρια φωτιά και στην μέση της εστίας έβαζε το Χριστόξυλο. Σύμφωνα με τις παραδόσεις του λαού, καθώς καίγεται το Χριστόξυλο ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη του. Σε κάθε σπιτικό, οι νοικοκυραίοι προσπαθούν τούτο το ιδιαίτερο κομμάτι ξύλο να καίει μέχρι τα Φώτα.

Από την ΗΠΕΙΡΟ θα σας πω για το «αναμμένο πουρνάρι».

Μια ωραία συνήθεια που βασίζεται σε μια παλιά παράδοση.
Όταν γεννήθηκε ο Χριστός και πήγαν οι βοσκοί να προσκυνήσουν, η  νύχτα ήταν πολύ σκοτεινή. Βρήκαν κάπου ένα ξερό πουρνάρι και  έκοψαν τα κλαδιά του. Πήρε ο καθένας από ένα κλαδί στο χέρι, του έβαλε φωτιά και γέμισε το σκοτεινό βουνό χαρούμενες φωτιές και τριξίματα και κρότους καθώς αυτό καιγόταν.

Από τότε, λοιπόν, έχουν τη συνήθεια στα χωριά της Άρτας και των Ιωαννίνων, όποιος πάει στο σπίτι του γείτονα, για να πει τα Χρόνια Πολλά, καθώς και όλα τα παιδιά τα παντρεμένα που θα πάνε στο πατρικό τους, να κρατούν ένα κλαρί πουρνάρι, ή ό,τι άλλο ξύλο που καθώς καίγεται έχει την ιδιότητα να τρίζει κιόλας.  Στο δρόμο το ανάβουν και το πηγαίνουν έτσι αναμμένο στο πατρικό τους σπίτι και γεμίζουν χαρούμενες φωτιές και κρότους τα σκοτεινά δρομάκια του χωριού.

Σε άλλα πάλι μέρη δεν κρατούν ολόκληρο το κλαρί το πουρνάρι αναμμένο στο χέρι τους, αλλά κρατούν στη χούφτα τους μια καλή χεριά δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα, που τα πετούν στο τζάκι, μόλις μπούνε επιστρέφοντας απο την εκκλησία. Κι όταν τα φύλλα τα ξερά πιάσουν φωτιά κι αρχίσουν να τρίζουν και να πετάνε σπίθες, εύχονται: «Αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς!»
Αυτή είναι η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη (και ποιός δεν το θέλει αυτό για το σπιτικό του σήμερα;).
Να προκόβουν τα κοπάδια του, να πληθαίνει η φαμελιά του, να μεγαλώνουν τα κορίτσια και τα παλικάρια του, να του φέρνουν στο σπίτι νύφες και γαμπρούς, να του δώσουν εγγόνια που δε θ’ αφήσουν τ’ όνομα το πατρικό να σβήσει.

Και τέλος από την ΘΕΣΣΑΛΙΑ, θα σας γράψω για το  «Πάντρεμα της φωτιάς».

Την παραμονή των Χριστουγέννων σε πολλά μέρη της Κεντρικής αλλά και της Στερεάς Ελλάδας, "παντρεύουν", τη φωτιά.
Παίρνουν δηλαδή, ένα ξύλο με θηλυκό όνομα π.χ. κερασιά και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως είναι οι καλικάντζαροι.

Σε ορισμένα μέρα της Θεσσαλίας επιστρέφοντας από την εκκλησία στο σπίτι, τα κορίτσια βάζουν παραδίπλα στο αναμμένο τζάκι κλωνάρια κέδρου που τα ξεδιαλέγουν, ενώ τα αγόρια τοποθετούν κλαδιά από αγριοκερασιά.
Τα μικρά αυτά κλαδιά δέντρων, αντιπροσωπεύουν τις προσωπικές τους επιθυμίες για την πραγματοποίηση μιας όμορφης ζωής.
Φροντίζουν μάλιστα τα κλαδιά αυτά να είναι λυγερά και παρακολουθούν με ενδιαφέρον ποιό κλωνάρι θα καιεί πρώτο.
Καθώς λένε πως αυτό είναι καλό σημάδι για το κορίτσι ή το αγόρι, αντίστοιχα, και συγκεκριμένα πως θα είναι αυτό που θα παντρευτεί και πρώτο.

Με τις ευχές μου για τα καλύτερα
στα σπίτια όλων σας.